Większość społeczeństwa jest błędnie przekonana, że psycholog i psychoterapeuta to dokładnie ten sam zawód, a termin ten jest po prostu używany zamiennie. Nic bardziej mylnego. Choć obydwie specjalizacje mają ścisły związek z człowiekiem i jego psychologicznymi mechanizmami funkcjonowania, to nadal znacznie się różnią, nie tylko w zakresie metod leczenia, ale także diagnostyką.
Wykształcenie
Podstawową różnicą między tymi dwoma zawodami jest wymagane wykształcenie. Psycholog musi ukończyć jednolite studia magisterskie na kierunku psychologii, a następnie odbyć praktyki, która trwa cztery lata. Psychoterapeuta z kolei to osoba, która ukończyła studia wyższe na poziomie magisterskim, niekoniecznie z psychologii, a następnie przystąpiła do kursu. Do podjęcia kursu akceptowalne są również dyplomy z ukończenia studiów na kierunkach takich jak pedagogika, pielęgniarstwo, resocjalizacja, socjologia lub zdobyty tytuł lekarza. Po ukończeniu studiów trzeba odbyć odpowiednie szkolenia, które również trwają cztery lata, a czasami nawet dłużej. Podczas nauki przyszły psychoterapeuta musi przejść przez wiele ciekawych procesów, m.in. poddać się indywidualnej terapii, odbyć około 150 godzin praktyki zawodowej poddanej superwizji i wiele innych.
Metody oraz zakres działania
Oprócz wykształcenia bardzo wyraźną różnicą są metody udzielanej przez psychologa i psychoterapeutę pomocy. Psychoterapia to długi proces, mogący trwać od kilku tygodni nawet do kilku lub kilkunastu lat. Do psychoterapeuty można udać się wtedy, kiedy mamy problemy z relacjami, powtarzalne i schematyczne działania, depresja, napady lękowe lub obsesyjne myśli. Są to zazwyczaj problemy długotrwałe, z którymi nie potrafimy sobie sami poradzić. Leczenie polega głównie na rozmowie, podczas której psychoterapeuta stara się wspólnie z pacjentem znaleźć potencjalne przyczyny napotkanych trudności, wspólnie je przepracować i nauczyć się radzić z podobnymi sytuacjami. Psychoterapeuta jest osobą obiektywną, która nie udziela rad, ani nie daje gotowych rozwiązań — wymaga zatem od pacjenta chęci do pracy i zaufania. Nie oznacza to jednak, że terapii mogą poddać się tylko osoby otwarte, chętnie opowiadające o sobie i swoich problemach. Zaufanie do terapeuty przychodzi z czasem i również jest elementem terapii.
Jeżeli nie jesteśmy do końca pewni, z czym mamy problem i czyjej pomocy potrzebujemy, ale odczuwamy pewnego rodzaju dyskomfort i potrzebę znalezienia rozwiązania swoich zmartwień, to najlepiej będzie udać się do psychologa. Zajmuje się on przede wszystkim stawianiem diagnoz i poszukiwaniem przyczyny danego problemu. Jest szczególnie polecany w przypadku nagłych kryzysów emocjonalnych, utraty bliskiej osoby lub sytuacji, z którymi nie potrafimy sobie poradzić. Pomoże rozeznać się w danej sytuacji oraz lepiej ją zrozumieć. Po szczegółowym wywiadzie i rozmowie wskaże on dalszą drogę działania — może zalecić konsultację psychiatryczną lub polecić wizytę u psychoterapeuty. Oprócz tego jest specjalistą, u którego otrzymamy różnego rodzaju zaświadczenia wymagane przez pracodawców. Testom psychologicznym muszą poddawać się między innymi pracownicy służb mundurowych, kierowcy, ochroniarze, a nawet sędziowie. U psychologa można także wykonać testy na określenie kompetencji intelektualnej, typu osobowości lub poziomu IQ.
Istotnym aspektem jest fakt, że ani psycholog, ani psychoterapeuta nie ma odpowiednich uprawnień do wystawiania recept, ponieważ formalnie nie są oni lekarzami. Za leczenie farmakologiczne odpowiada psychiatra. Istnieje wiele przypadków, w których leczenie farmakologiczne u psychiatry jest wspomagane dodatkowo psychoterapią. Daje to możliwość pomocy na różnych płaszczyznach, co bywa bardzo pomocne i efektywne.
Psychoterapia uzależnień
W przypadku leczenia różnego typu uzależnień kluczową rolę odgrywa psychoterapia. Osoby popadające w nałogi mają często wiele towarzyszących temu problemów emocjonalnych, osobowościowych lub organicznych. Podczas terapii powinno się zatem poruszać wiele tematów, aby móc pracować nie tylko nad samym uzależnieniem, ale też jego przyczynami. Uzależnienie to długo rozwijający się oraz wieloetapowy proces. Okres leczenia wymaga zatem regularnej pracy nad sobą, dlatego w tym przypadku znacznie lepszym rozwiązaniem będzie wizyta u psychoterapeuty. Musi on oczywiście mieć odpowiednie kwalifikacje do pracy z osobami uzależnionymi. Nie każdy psychoterapeuta ma ukończone kursy oraz praktykę w tej dziedzinie, dlatego warto wcześniej sprawdzić zakres działania danego specjalisty lub udać się bezpośrednio do Centrum Terapii Uzależnień. Psychoterapeuta bez odpowiednich kwalifikacji może przez swoją niewiedzę pogłębić problem, co może doprowadzić do niepożądanych skutków.
Wielu psychologów ma kwalifikacje do prowadzenia psychoterapii, lecz nie jest to regułą. Do rozpoczęcia kursu psychoterapii nie wystarczy tylko spełnienie odpowiednich warunków związanych z wykształceniem — niezwykle ważne są również odpowiednie predyspozycje. Nie każdy nadaje się do tego zawodu, a weryfikacja odbywa się najczęściej na pierwszym roku szkoleń. Nie każdy psychoterapeuta będzie jednak idealny dla wszystkich pacjentów. Trzeba znaleźć takiego, z którym poczuje się pewnego rodzaju dopasowanie. Czasami poszukiwanie odpowiedniego specjalisty trwa nieco dłużej, ale nie warto się poddawać. Terapia jest polecana nie tylko osobom o jasno określonych problemach. Może wnieść bardzo dużo w życie każdego człowieka — pomaga lepiej zrozumieć samego siebie, ułatwia nawiązywanie kontaktów oraz utrzymywanie zdrowych relacji.